Kiedy rozmawiamy o najstarszych księgach w historii ludzkości, myśli nasze automatycznie prowadzą do starożytnej Mezopotamii, kolebki cywilizacji. Dwie wybitne prace wyłaniają się z mgły czasów i stoją na piedestale literatury antycznej: Kodeks Hammurabiego oraz Epos o Gilgameszu.
Kodeks Hammurabiego
Historia odkrycia
W 1901 roku, w starożytnej stolicy Babilonu – Susie, francuska ekspedycja pod przewodnictwem Jacques’a de Morgana odkryła ogromny, czarny słup bazaltowy, na którym zapisano prawa babilońskiego władcy – Hammurabiego. Ten niezwykły zbiór praw stał się jednym z najważniejszych odkryć w zakresie starożytnej literatury prawnej.
Charakterystyka i treść
Kodeks składa się z około 282 praw, wyrytych w języku akadyjskim. Te prawa obejmują różne aspekty życia codziennego: od spraw rodziny, przez transakcje handlowe, aż po kary za przestępstwa. Słynne jest w nim zastosowanie zasady „oko za oko, ząb za ząb”, choć warto zaznaczyć, że nie wszystkie kary były dosłowne.
Znaczenie i wpływ
Kodeks Hammurabiego nie był pierwszym zbiorem praw, ale jego szczegółowość, zakres i systematyczność uczyniły go jednym z najbardziej znaczących. Stał się on wzorem dla późniejszych kodeksów prawnych w całej starożytnej Mezopotamii. Jego wpływ jest widoczny w późniejszych systemach prawnych, a zrozumienie tych praw pozwala na głębsze zrozumienie społeczeństwa, które je stworzyło.
Epos o Gilgameszu
Kontekst odkrycia
Epos ten został odkryty w ruinach biblioteki króla asyryjskiego Aszurbanipala w Niniwie w XIX wieku. Chociaż fragmenty tego dzieła są znane z różnych miejsc w Mezopotamii, najpełniejsze wersje pochodzą właśnie z tej biblioteki.
Opis i treść
Dzieło to opowiada o przygodach sumeryjskiego króla Gilgamesza i jego przyjaciela Enkidu. Obejmuje tematy takie jak przyjaźń, śmierć, poszukiwanie nieśmiertelności oraz relacja człowieka z bogami. Charakterystyczne dla tego eposu jest połączenie elementów historycznych z mitologicznymi, co czyni go cennym źródłem wiedzy o wierzeniach i kulturze starożytnej Mezopotamii.
Znaczenie kulturowe
Epos o Gilgameszu jest nie tylko jednym z najstarszych dzieł literackich w historii, ale również kluczowym tekstem w studiowaniu starożytnej literatury, religii i filozofii. Pokazuje on, jak starożytne społeczeństwa borykały się z podobnymi problemami, z którymi mierzymy się dzisiaj, takimi jak sens życia czy strach przed śmiercią. Jest to również dowód na uniwersalność ludzkich doświadczeń przez wieki.
Czytając te niezwykłe dzieła, mamy okazję zagłębić się w myśli i kulturę ludzi sprzed tysięcy lat, odkrywając jednocześnie wiele o nas samych. Chociaż świat, w którym żyli ich twórcy, był bardzo odmienny od naszego, emocje, pragnienia i dążenia opisane na tych starożytnych stronach pozostają zadziwiająco aktualne.
