Artykuł ten stanowi próbę zgłębienia tematu związanego z dwoma ważnymi pojęciami literatury: prozą i epiką. Czy są to terminy równoważne? Czym one się różnią, a w jakich aspektach są podobne? Spróbujemy wyjaśnić te kwestie, uwzględniając podstawowe cechy każdego z tych terminów, jak również analizując ich porównawcze aspekty.
Proza i jej podstawowe cechy
Proza to forma wypowiedzi literackiej, która nie podlega ograniczeniom metrycznym, jak to jest w przypadku poezji. Jest to najczęściej używana forma w literaturze, obejmująca takie gatunki jak powieść, nowela, opowiadanie czy esej.
Charakteryzuje się ona swobodnym ułożeniem zdań, brakiem rytmu i rymu, oraz szerokim zakresem tematycznym – od opowieści fantastycznych, przez powieści historyczne, po literaturę faktu. W prozie spotykamy się zazwyczaj z bezpośrednią narracją i dialogiem między bohaterami.
Epika oraz cechy tego gatunku literackiego
Na pierwszy rzut oka, epika może wydawać się synonimem prozy, ale to nie jest do końca prawda. Epika to jeden z trzech podstawowych gatunków literackich, obok liryki i dramatu. Epika obejmuje utwory, które opowiadają pewną historię, niezależnie od formy, w jakiej są zapisane – mogą to być zarówno utwory pisane wersami, jak i w prozie.
Podstawowymi cechami epiki są: obecność narratora, który prowadzi opowieść, fabuła zbudowana z kolejnych wydarzeń oraz obecność bohaterów, którzy poprzez swoje działania i decyzje wpływają na rozwój akcji.
Podobieństwa między epiką a prozą
Miejsce akcji
Zarówno w prozie, jak i w epice, miejsce akcji jest jednym z kluczowych elementów utworu. Bez względu na to, czy akcja toczy się w realistycznym świecie, fantastycznym uniwersum czy przestrzeni abstrakcyjnej, stanowi ona kontekst dla wydarzeń i decyzji bohaterów.
Bohaterowie
Oba gatunki literackie odwołują się do bohaterów – postaci, które poprzez swoje działania napędzają fabułę utworu. Bohaterowie mogą być ludźmi, zwierzętami, bóstwami, czy abstrakcyjnymi koncepcjami – najważniejsze, że przez ich interakcje z innymi postaciami i ze światem tworzy się sensowna i ciekawa historia.
Różnice między epiką a prozą
Perspektywa narracyjna
Najważniejszą różnicą między prozą a epiką jest perspektywa narracyjna. W epice obecny jest narrator, który opowiada historię, podczas gdy w prozie mamy do czynienia z różnymi punktami widzenia, które mogą być prezentowane bezpośrednio przez bohaterów, bez pośrednictwa narratora.
Struktura fabularna
Innym istotnym aspektem różniącym prozę od epiki jest struktura fabularna. W prozie akcja zazwyczaj toczy się liniowo, od początku do końca, z ewentualnymi retrospekcjami lub przewidywaniami. W epice natomiast często spotykamy się z różnymi technikami fabularnymi, takimi jak na przykład in medias res, czyli rozpoczęcie opowieści od środka wydarzeń.
